Alfa-1 antytrypsyna (AAT) to białko produkowane głównie w wątrobie, odgrywające kluczową rolę w ochronie tkanek przed uszkodzeniem przez enzymy trawienne, takie jak elastaza neutrofilowa. Zalic...

Alfa-1 Antytrypsyna

Alfa-1 antytrypsyna (AAT) to białko produkowane głównie w wątrobie, odgrywające kluczową rolę w ochronie tkanek przed uszkodzeniem przez enzymy trawienne, takie jak elastaza neutrofilowa. Zaliczana jest do tzw. pozytywnych białek ostrej fazy. Jej stężenie w stanach zapalnych wzrasta 4-5 krotnie w ciągu 2-4 dni od rozpoczęcia procesu. Jest podwyższone także w ciąży jako efekt działania wysokich stężeń estrogenów.

Badanie poziomu alfa-1 antytrypsyny pozwala ocenić ryzyko wystąpienia takich chorób jak przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) czy rozedma płuc, a także identyfikować wrodzone niedobory tego białka.

Znaczenie badania

Alfa-1 antytrypsyna chroni płuca przed działaniem enzymów uwalnianych w procesie zapalnym. Jej niedobór może prowadzić do uszkodzeń tkanki płucnej, rozwoju rozedmy płuc lub rozstrzenia oskrzeli, a także do uszkodzenia wątroby na skutek odkładania się nieprawidłowych cząsteczek AAT. Ocena poziomu AAT ma kluczowe znaczenie w diagnostyce:

• Niedoboru alfa-1 antytrypsyny: genetycznie uwarunkowana choroba spowodowana mutacją genu SERPINA 1. Niedobór jest uznawany za czynnik ryzyka rozwoju rozedmy płuc i rozstrzenia oskrzeli, zwiększa ryzyko POChP i chorób wątroby.
• Chorób wątroby: takich jak marskość czy stłuszczenie wątroby spowodowane akumulacją nieprawidłowego białka.
• Zapalnych schorzeń płuc: w celu oceny mechanizmów obronnych organizmu.

Kiedy warto wykonać badanie?

Badanie alfa-1 antytrypsyny zaleca się w następujących sytuacjach:

• Objawy przewlekłych chorób płuc: takich jak duszności, przewlekły kaszel, osłabienie, które mogą sugerować POChP lub rozedmę.
• Obciążenie genetyczne: w rodzinach, w których występowały przypadki niedoboru AAT, POChP lub rozedmy.
• Objawy chorób wątroby: np. zażółcenie skóry (żółtaczka), bóle brzucha, przewlekłe zmęczenie.
• Monitorowanie przebiegu leczenia: w przypadku rozpoznanego niedoboru alfa-1 antytrypsyny, w celu oceny skuteczności terapii.

Jak przygotować się do badania?

Badanie polega na analizie próbki krwi, a jego wyniki mogą być dostępne w ciągu kilku dni. Aby uzyskać wiarygodne wyniki:

• Nie musisz być na czczo: chyba że lekarz zaleci inaczej.
• Unikaj intensywnego wysiłku fizycznego przed badaniem, gdyż może wpłynąć na poziom AAT.
• Poinformuj personel medyczny o przyjmowanych lekach: niektóre z nich, np. kortykosteroidy, mogą wpływać na wynik.

Odchylenia od wartości referencyjnych

Podwyższony poziom AAT: może wskazywać na przewlekłe stany zapalne, infekcje, a także na niektóre nowotwory lub choroby autoimmunologiczne.

Obniżony poziom AAT: sugeruje wrodzony niedobór alfa-1 antytrypsyny, co zwiększa ryzyko rozwoju rozedmy płuc i marskości wątroby.

W przypadku nieprawidłowych wyników należy wykonać dodatkowe badania, takie jak analiza genetyczna, w celu potwierdzenia niedoboru AAT i dobrania odpowiedniego leczenia. Interpretacja wyników zawsze powinna być przeprowadzana przez lekarza w kontekście objawów klinicznych pacjenta.

10 dni roboczych

Biochemia

Wynik ilościowy.