Fosfataza kwaśna (ACP) to enzym występujący w różnych tkankach organizmu, przede wszystkim w gruczole krokowym (prostata), wątrobie, śledzionie i kościach. Jej oznaczenie w surowicy krwi ma za...

Fosfataza kwaśna (ACP)

Nazwy oficjalne i zwyczajowe badania:

Fosfataza kwaśna (ACP) to enzym występujący w różnych tkankach organizmu, przede wszystkim w gruczole krokowym (prostata), wątrobie, śledzionie i kościach. Jej oznaczenie w surowicy krwi ma zastosowanie przede wszystkim w diagnostyce chorób prostaty, a także w monitorowaniu schorzeń kości i niektórych chorób wątroby.

Znaczenie badania

Oznaczenie fosfatazy kwaśnej jest szczególnie istotne w:

• Diagnostyce chorób prostaty: podwyższone wartości mogą wskazywać na raka prostaty z przerzutami, zwłaszcza do kości.
• Ocena chorób kości: takich jak choroba Pageta, osteoporoza czy przerzuty nowotworowe do kości.
• Monitorowanie niektórych nowotworów: np. białaczek lub raka wątroby.
• Ocena stanu zdrowia w chorobach metabolicznych: związanych z układem kostnym.

Fosfataza kwaśna, szczególnie jej izoenzym sterczowy produkowany w gruczole krokowym, może być używana jako wskaźnik aktywności choroby nowotworowej u mężczyzn.

Kiedy warto wykonać badanie?

Badanie poziomu fosfatazy kwaśnej zaleca się w następujących przypadkach:

• Podejrzenie raka prostaty z przerzutami do kości: szczególnie u mężczyzn z podwyższonym PSA (antygenem swoistym dla prostaty) i objawami bólowymi w kościach.
• Monitorowanie leczenia raka prostaty: w celu oceny skuteczności terapii i kontroli nawrotów.
• Diagnostyka chorób kości: przy występowaniu objawów takich jak ból, deformacje kości czy złamania patologiczne.
• Podejrzenie chorób wątroby lub śledziony: gdy inne badania sugerują ich uszkodzenie.

Jak przygotować się do badania?

Badanie fosfatazy kwaśnej polega na oznaczeniu jej poziomu w surowicy krwi. Aby uzyskać wiarygodne wyniki:

• Pozostań na czczo: powstrzymaj się od jedzenia przez co najmniej 8 godzin przed badaniem.
• Unikaj aktywności seksualnej: na 48 godzin przed pobraniem krwi, ponieważ może to wpływać na poziom enzymu pochodzącego z prostaty.
• Poinformuj personel medyczny o przyjmowanych lekach: niektóre preparaty, zwłaszcza leki stosowane w leczeniu raka prostaty, mogą wpłynąć na wynik badania.

Odchylenia od wartości referencyjnych

Podwyższony poziom fosfatazy kwaśnej może wskazywać na:

• Rak prostaty z przerzutami.
• Przerzuty nowotworowe do kości.
• Nadczynność przytarczyc.
• Choroby kości, takie jak osteoporoza, choroba Pageta.
• Choroby wątroby i śledziony, w tym marskość i guzy nowotworowe.
• Niektóre nowotwory hematologiczne, np. białaczki.

Obniżony poziom fosfatazy kwaśnej: brak znaczenia klinicznego; w większości przypadków wyniki w dolnych granicach normy są uznawane za prawidłowe.

Badanie fosfatazy kwaśnej jest szczególnie przydatne w monitorowaniu przebiegu i leczenia chorób nowotworowych prostaty oraz w ocenie schorzeń układu kostnego. Interpretację wyników zawsze powinien przeprowadzić lekarz, uwzględniając pełen obraz kliniczny pacjenta oraz wyniki innych badań.

1 dzień roboczy

Biochemia

Wynik ilościowy.