Badanie HIV-1 metodą PCR – jakościowo to nowoczesne, bardzo czułe i precyzyjne narzędzie diagnostyczne służące do wykrywania materiału genetycznego wirusa HIV-1 w organizmie. W przeciwieńst...

Badanie HIV-1 (met. PCR) – jakościowo

Nazwy oficjalne i zwyczajowe badania:

Badanie HIV-1 metodą PCR – jakościowo to nowoczesne, bardzo czułe i precyzyjne narzędzie diagnostyczne służące do wykrywania materiału genetycznego wirusa HIV-1 w organizmie. W przeciwieństwie do testów serologicznych (np. testów anty-HIV), które wykrywają obecność przeciwciał, badanie PCR pozwala na bezpośrednie wykrycie RNA wirusa HIV-1, nawet we wczesnym stadium infekcji – zanim układ odpornościowy zacznie produkować przeciwciała. Stosuje się go w szczególności w diagnostyce wczesnej fazy zakażenia, u noworodków oraz w sytuacjach, gdy wynik testu serologicznego jest niejednoznaczny.

Znaczenie badania

Jakościowy test PCR HIV-1 wykrywa obecność RNA wirusa we krwi. Jest to badanie typu „wykryto/nie wykryto” – nie określa liczby kopii wirusa, a jedynie jego obecność lub brak. Ma zastosowanie przede wszystkim w:

• wczesnym wykrywaniu zakażenia HIV-1 – już w ciągu 9–11 dni od potencjalnego kontaktu z wirusem,
• potwierdzaniu lub wykluczaniu zakażenia u noworodków urodzonych przez zakażone matki (ponieważ przeciwciała matki mogą dawać wynik fałszywie dodatni w testach serologicznych),
• monitorowaniu leczenia – choć w tym celu stosuje się częściej ilościowe oznaczenia wiremii, badanie jakościowe może być stosowane jako wstępne rozpoznanie
• transfuzjach krwi i przeszczepach – do szybkiego wykluczenia obecności wirusa,
• diagnostyce u osób z objawami klinicznymi, ale ujemnym testem serologicznym.

Test jakościowy PCR HIV-1 stanowi uzupełnienie przesiewowych testów na HIV i jest kluczowy w przypadkach, gdzie czas reakcji ma znaczenie. Wcześniejsze wykrycie zakażenia pozwala na szybsze postawienie diagnozy, ograniczenie transmisji wirusa oraz lepsze rokowania zdrowotne.

Kiedy warto wykonać badanie?

Badanie warto rozważyć, gdy:

• doszło do potencjalnego narażenia na HIV (np. kontakt seksualny bez zabezpieczenia, użycie wspólnej igły),
• występują objawy sugerujące wczesne stadium zakażenia HIV, takie jak gorączka, powiększone węzły chłonne, wysypka, ból gardła – szczególnie jeśli miały miejsce czynniki ryzyka,
• u niemowląt matek zakażonych HIV – w celu wykluczenia zakażenia wrodzonego,
• wynik testu serologicznego jest niejednoznaczny lub wymaga potwierdzenia
• przed wykonaniem niektórych procedur medycznych (np. in-vitro, przeszczepy).

Jak przygotować się do badania?

Badanie wykonywane jest z krwi żylnej i nie wymaga specjalnego przygotowania - nie trzeba być na czczo. Zaleca się poinformowanie personelu pobierającego krew o przyjmowanych lekach. Dla wykonania testu PCR konieczne jest podanie pełnych danych osobowych pacjenta oraz dołączenie skierowania na wykonanie badań genetycznych.

Odchylenia od wartości referencyjnych

W badaniu jakościowym HIV-1 PCR wynik przedstawiany jest w formie:

• Wynik „wykryto” (obecne RNA HIV-1) – świadczy o obecności wirusa HIV-1 w organizmie. Wymaga dalszej diagnostyki i niezwłocznej konsultacji z lekarzem specjalistą chorób zakaźnych.
• Wynik „nie wykryto” (brak RNA HIV-1) – oznacza brak wykrywalnego materiału genetycznego wirusa w badanej próbce. Nie wyklucza zakażenia, jeśli badanie wykonano zbyt wcześnie po ekspozycji lub jeśli pacjent przyjmuje leki antyretrowirusowe – w takim przypadku należy je powtórzyć po kilku tygodniach.

Warto pamiętać, że zbyt wczesne wykonanie testu po ekspozycji może dać wynik fałszywie ujemny. W takim przypadku wskazane jest powtórzenie badania po upływie zalecanego czasu.

14 dni roboczych

Badania genetyczne

Wynik jakościowy.