Fosfor to pierwiastek niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu, szczególnie układu kostnego, mięśniowego oraz nerwowego. Oznaczenie jego poziomu w dobowej zbiórce moczu (DZM) pozwala ...

Fosfor w DZM

Fosfor to pierwiastek niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu, szczególnie układu kostnego, mięśniowego oraz nerwowego. Oznaczenie jego poziomu w dobowej zbiórce moczu (DZM) pozwala ocenić metabolizm fosforu oraz funkcję nerek w regulacji jego wydalania. Badanie to jest kluczowe w diagnostyce zaburzeń gospodarki fosforanowo-wapniowej, chorób nerek oraz niektórych schorzeń endokrynologicznych.

Znaczenie badania

Fosfor w moczu odzwierciedla równowagę między wchłanianiem fosforanów w przewodzie pokarmowym, ich uwalnianiem z kości oraz wydalaniem przez nerki. Badanie ma zastosowanie w:

• Ocena funkcji nerek: wykrywanie zaburzeń w wydalaniu fosforanów, które mogą wskazywać na choroby nerek, takie jak niewydolność lub zespół Fanconiego.
• Diagnostyka zaburzeń hormonalnych: związanych z regulacją metabolizmu fosforu, np. nadczynnością lub niedoczynnością przytarczyc.
• Monitorowanie zaburzeń metabolicznych: w takich stanach jak osteoporoza, krzywica czy osteomalacja.

Kiedy warto wykonać badanie?

Badanie poziomu fosforu w DZM jest zalecane w przypadku:

• Podejrzenia chorób nerek: szczególnie w przypadku objawów takich jak obrzęki, nadciśnienie czy zmiany w wynikach innych badań wykonywanych w moczu.
• Zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej: np. w hiperkalcemii, hipofosfatemii lub hipofosfatazji.
• Objawów niedoboru lub nadmiaru fosforu, takich jak osłabienie mięśni, bóle kostne, deformacje szkieletu.
• Monitorowania leczenia: np. przy stosowaniu suplementów fosforu, witaminy D lub leków wpływających na metabolizm fosforanów.

Jak przygotować się do badania?

Badanie wymaga dokładnego zebrania próbki moczu w trakcie doby. Przygotowanie do badania obejmuje:

Dobowa zbiórka moczu:

• Rano, w dniu rozpoczęcia zbiórki, pierwszą porcję moczu oddaj do toalety.
• Kolejne porcje moczu zbieraj do pojemnika z podziałką przez 24 godziny.
• Ostatnią porcję moczu oddaj do pojemnika dokładnie o tej samej godzinie, o której rozpoczęto zbiórkę dzień wcześniej.
• Po zakończeniu zbiórki zapisz zebraną objętość moczu.
• Całość dokładnie wymieszaj i odlej niewielką ilość moczu do pojemnika, tak jak na badanie ogólne.
• Próbkę należy jak najszybciej dostarczyć do laboratorium.

Przechowywanie próbki:

• Pojemnik z moczem w czasie zbiórki należy przechowywać w chłodnym miejscu (np. w lodówce).

Dieta i leki:

• Unikaj nadmiernego spożycia produktów bogatych w fosfor (np. mleko, sery, orzechy) w dniu poprzedzającym badanie, o ile lekarz nie zaleci inaczej.
• Poinformuj personel medyczny o przyjmowanych lekach, które mogą wpływać na metabolizm fosforu, takich jak diuretyki czy suplementy.

Odchylenia od wartości referencyjnych

Podwyższony poziom fosforu w moczu:

• Nadczynność przytarczyc.
• Przewlekła choroba nerek: w początkowych fazach.
• Nadmierne spożycie fosforu w diecie.
• Zespół Fanconiego: zaburzenia reabsorpcji fosforanów w kanalikach nerkowych.

Obniżony poziom fosforu w moczu:

• Niedoczynność przytarczyc.
• Niedobór fosforu w diecie.
• Zaburzenia wchłaniania jelitowego: np. w celiakii.
• Poważne uszkodzenie nerek: w zaawansowanej niewydolności.

Oznaczenie fosforu w DZM dostarcza cennych informacji o funkcjonowaniu nerek, gospodarce wapniowo-fosforanowej i ogólnym stanie zdrowia organizmu. Jest to szczególnie ważne w diagnostyce chorób metabolicznych oraz endokrynologicznych, jak również w monitorowaniu terapii. Wyniki badania zawsze powinny być interpretowane przez lekarza, uwzględniając inne wyniki diagnostyczne oraz objawy kliniczne pacjenta.

1 dzień roboczy

Badanie moczu