PSA wolne, czyli wolna frakcja antygen specyficznego dla gruczołu krokowego jest nieocenionym markerem w diagnostyce zdrowia prostaty. Stanowi on od 5 do 40% PSA całkowitego i jest uznawany za bardz...

PSA wolny

Nazwy oficjalne i zwyczajowe badania:

PSA wolne, czyli wolna frakcja antygen specyficznego dla gruczołu krokowego jest nieocenionym markerem w diagnostyce zdrowia prostaty. Stanowi on od 5 do 40% PSA całkowitego i jest uznawany za bardziej czuły wskaźnik w rozpoznawaniu raka prostaty.

Znaczenie badania poziomu PSA wolne

Badanie PSA wolne ma kluczowe znaczenie w różnicowaniu pomiędzy rakiem prostaty a łagodnym rozrostem prostaty. U chorych z łagodnym rozrostem obserwuje się wyższe poziomy fPSA, a w raku zazwyczaj wysokie wartości PSA całkowitego. Oznaczenie obu postaci antygenu zwiększa czułość oznaczeń u młodych mężczyzn pomagając wykryć wcześniej nowotwór oraz zwiększa swoistość u mężczyzn starszych redukując potrzebę wykonania biopsji prostaty.
Wyniki fPSA przedstawia się jako procent w stosunku do PSA całkowitego (fPSA/tPSA).Oznaczenie wskaźnika jest użytecznym narzędziem pomocnym w wykrywaniu raka we wczesnych stadiach zaawansowania, nie znajduje natomiast zastosowania w kontroli chorych po leczeniu, w rokowaniu oraz monitorowaniu terapii.

Kiedy warto wykonać badanie?

• W diagnostyce przy podejrzeniu raka prostaty.
• W diagnostyce różnicowej łagodnego przerostu prostaty (BPH).

Jak przygotować się do badania?

Aby uzyskać najbardziej wiarygodne wyniki badania PSA wolne, ważne jest odpowiednie przygotowanie. Należy unikać czynników, które mogą wpływać na poziom PSA:

• USG gruczołu krokowego.
• Biopsja gruczołu.
• Wycięcie fragmentu gruczołu krokowego – zaleca się oczekiwanie około 6 tygodni po zabiegu przed wykonaniem badania.
• Intensywne uprawianie sportu, np. jazda na rowerze.
• Stosowanie wysokich dawek niektórych leków, takich jak cyklofosfamid czy metotreksat.
• Unikaj wymienionych czynników na co najmniej 48 godzin przed badaniem.
• Zachowaj abstynencję seksualną przez 48 godzin przed pobraniem krwi.

Odchylenia od wartości referencyjnych

• Wartość >25% fPSA pozwala na wykluczenie raka prostaty z prawdopodobieństwem 90%. Wynik powyżej 25% występuje u większości pacjentów z łagodnym rozrostem gruczołu;
• Wartość fPSA < 10% z dużym prawdopodobieństwem wskazuje na ryzyko raka stercza i jest wskazaniem do wykonania biopsji;
• Wartość fPSA pomiędzy 10 a 25%, tzw. „szara strefa” z prawdopodobieństwem 20% wskazuje na raka stercza.

Zawsze jednak interpretacja wyników powinna być przeprowadzona przez doświadczonego lekarza, który weźmie pod uwagę wszystkie aspekty stanu zdrowia pacjenta.

Regularne monitorowanie poziomu PSA wolne pozwala na wcześniejsze wykrycie potencjalnych problemów z prostatą i szybsze wdrożenie odpowiedniego leczenia. Jest to szczególnie istotne dla mężczyzn po 50. roku życia oraz dla tych z rodzinnym obciążeniem rakiem prostaty lub innymi nowotworami.

1 dzień roboczy.

Markery onkologiczne

Wynik ilościowy, podany jest  w jednostkach ng/mL.