Świnka, znana również jako nagminne zapalenie ślinianek przyusznych, to zakaźna choroba wirusowa wywoływana przez wirusa Myxovirus parotitis. Badanie poziomu przeciwciał IgM pr...

Świnka (Myxovirus parotitis) p/c IgM

Świnka, znana również jako nagminne zapalenie ślinianek przyusznych, to zakaźna choroba wirusowa wywoływana przez wirusa Myxovirus parotitis. Badanie poziomu przeciwciał IgM przeciwko temu wirusowi pozwala na wykrycie świeżego zakażenia, co jest kluczowe w diagnostyce tej choroby.

Ludzie stanowią jedyny rezerwuar wirusa, a rozprzestrzenianie zakażenia odbywa się drogą kropelkową, przez kontakt bezpośredni lub pośredni z materiałem zakaźnym (krew, mocz, ślina) lub zakażonymi przedmiotami. Okres wylęgania wirusa trwa 14-21 dni, ale należy pamiętać że chory jest źródłem zakażenia jeszcze 7-9 dni po wystąpieniu obrzęku ślinianek. Choroba najczęściej dotyka dzieci w wieku 4-15 lat, choć może pojawiać się również u dorosłych.

Znaczenie badania

Przeciwciała klasy IgM są produkowane przez organizm na wczesnym etapie infekcji, zwykle w pierwszych dniach po zakażeniu wirusem świnki. Ich obecność wskazuje na aktywne lub niedawno przebyte zakażenie.

Wirus świnki atakuje głównie gruczoły ślinowe, ale w cięższych przypadkach może prowadzić do powikłań, takich jak:

• Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
• Zapalenie jąder (u mężczyzn) lub jajników (u kobiet).
• Zapalenie trzustki.

Badanie IgM pozwala na szybkie rozpoznanie choroby i wdrożenie odpowiednich środków zapobiegawczych, szczególnie w przypadku kontaktu z osobami podatnymi na zakażenie.

Kiedy warto wykonać badanie?

Badanie zaleca się w przypadku wystąpienia objawów sugerujących zakażenie wirusem świnki, takich jak:

• Obrzęk i ból w okolicy ślinianek przyusznych.
• Gorączka, zmęczenie, brak apetytu.
• Ból głowy lub ból mięśni.
• Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych występuje u 60-70 % chorych, ale w większości przypadków przebiega bezobjawowo lub skąpo objawowo.
• Zapalenie jądra i najądrza jedno lub obustronne występuje u 30-40 % chłopców w okresie dojrzewania i młodych mężczyzn, objawy występują nagle – gorączka, silny ból jądra promieniujący do krocza, obrzęk, zaczerwienienie i ocieplenie, ból podbrzusza.
• Zapalenie jajnika jedno lub obustronne występuje u 5-7 % dziewczynek po okresie dojrzewania i u kobiet, objawy są mniej nasilone niż w przypadku zapalenia jądra i przypominają ostre zapalenie wyrostka, nie powoduje niepłodności. Groźne powikłania po śwince częściej dotykają dorosłych niż dzieci i mogą powodować upośledzenie produkcji plemników i niepłodność, możliwe trwałe następstwa zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu (głuchota, padaczka, porażenia, wodogłowie).

Dodatkowo badanie może być pomocne:

• W diagnostyce różnicowej innych chorób powodujących obrzęk ślinianek.
• U osób, które miały kontakt z chorymi, szczególnie jeśli są nieszczepione.
• W ocenie odporności w populacjach narażonych na ryzyko epidemii, np. w szkołach czy przedszkolach.

W Polsce od 2004 roku istnieje obowiązkowe szczepienie dzieci na świnkę, połączone z innymi chorobami wieku dziecięcego (odra, różyczka). Do infekcji u dzieci szczepionych dochodzi sporadycznie i zwykle wzrasta poziom p/c IgG, rzadko ponownie pojawiają się IgM. Powszechnie uważa się, że przechorowanie świnki w dzieciństwie pozostawia trwałą odporność, jednak udokumentowano często ponowne objawowe zachorowania na świnkę.

Jak przygotować się do badania?

Badanie wykonywane jest w próbce krwi żylnej.

• Nie jest wymagane specjalne przygotowanie ani nie musisz być na czczo.
• Poinformuj lekarza lub personel medyczny w punkcie pobrań o przyjmowanych lekach, które mogą wpływać na wynik badania.

Jeśli badanie ma być częścią szerszej diagnostyki, lekarz może zalecić wykonanie także testu na przeciwciała IgG w celu oceny przebytej odporności.

Odchylenia od wartości referencyjnych

Obecność przeciwciał IgM: wskazuje na aktywne zakażenie wirusem świnki lub niedawno przebyte zakażenie. Wynik ten potwierdza świeżą infekcję i może wymagać wdrożenia środków zapobiegawczych w otoczeniu pacjenta.

Brak przeciwciał IgM: najczęściej wyklucza aktywne zakażenie. W takich przypadkach warto oznaczyć przeciwciała IgG, aby ocenić, czy pacjent jest odporny (np. po szczepieniu lub przebytej chorobie).

Ze względu na rozpoznawalność świnki głównie na podstawie objawów klinicznych, należy mieć na uwadze, że objawy zapalenia ślinianek powodują również inne wirusy: EBV, CMV, wirusy para grypy 1, 2 i 3, a także coxsackie i ECHO wirus.

Wyniki badania powinny być interpretowane przez lekarza w kontekście objawów klinicznych i historii zdrowotnej pacjenta.

Badanie poziomu przeciwciał IgM przeciwko wirusowi świnki pozwala na szybkie wykrycie aktywnego zakażenia, co jest szczególnie ważne w ograniczaniu rozprzestrzeniania się choroby w populacji. Dzięki wczesnej diagnozie można zapobiec powikłaniom i skutecznie chronić osoby narażone na ryzyko infekcji. Jeśli masz objawy lub miałeś kontakt z osobą chorą na świnkę, skonsultuj się z lekarzem i wykonaj badanie.

17 dni roboczych

Immunologia