Co to jest bakteria Escherichia coli? Objawy zakażenia pałeczką okrężnicy!

Pewne rodzaje Escherichia coli (pałeczka okrężnicy) mogą powodować poważne schorzenia. Jak je rozpoznać? Jakie są ich objawy i jak przebiega diagnostyka? Co zrobić, jeśli podejrzewasz zakażenie tą bakterię? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz właśnie tutaj! Zrozumienie działania E. coli to klucz do skutecznego radzenia sobie z potencjalnymi zagrożeniami dla zdrowia. Przygotuj się na podróż w głąb świata medycyny i odkryj tajemnice jednej z najbardziej intrygujących bakterii naszych czasów!

Czym jest Escherichia coli (“bakteria E. coli”)?

Escherichia coli to bakteria, która fizjologicznie występuje w jelitach ludzi i zwierząt, będąc jedną z najliczniejszych bakterii przewodu pokarmowego. Jej obecność jest niezbędna dla jego prawidłowego funkcjonowania. Choć większość szczepów tej bakterii jest nieszkodliwa, ich rola w naszym organizmie jest niezwykle ważna.

W zdrowym układzie pokarmowym pałeczka okrężnicy wspomaga trawienie oraz przyczynia się do produkcji witamin, takich jak K, B1, B12 i kwasu foliowego. Pomaga również utrzymać równowagę mikroflory jelitowej, co chroni nas przed kolonizacją przez szkodliwe drobnoustroje. Dzięki temu ryzyko infekcji zostaje zminimalizowane.

Niebezpieczne szczepy bakterii E. coli

Nie wszystkie szczepy Escherichia coli są przyjazne dla naszego organizmu. Wśród nich istnieją patogenne szczepy wytwarzające toksyny i które wywoływać groźne infekcje. Najczęściej są to zakażenia układu moczowego i przewodu pokarmowego, a także mogą powodować zapalenie opon mózgowych, zapalenie płuc i sepsę. Te niebezpieczne formy pałeczki okrężnicy są najlepiej poznane, ponieważ mogą powodować poważne problemy zdrowotne, szczególnie w przypadku obniżonej odporności.

Do zakażenia szczepami E. coli wywołującymi biegunki dochodzi poprzez bezpośredni kontakt z chorymi lub spożycie skażonej wody bądź żywności, np. surowego mięsa, nieprzegotowanego mleka i jego przetworów, nieumytych warzyw i owoców. Zakażenia układu moczowego mogą się rozwinąć, gdy bakterie z okolic odbytu przedostaną się do dróg moczowych.

Wyróżnia się 5 patogennych typów jelitowych Escherichia coli powodujących ostre biegunki:

• STEC/EHEC (E. coli O157:H7) – wytwarzające toksynę Shiga szczepy Escherichia coli (Shiga toxin producing Escherichia coli – STEC), czyli enterokrwotoczne szczepy Escherichia coli (enterohemorrhagic Escherichia coli – EHEC). Ta bakteria może prowadzić do ciężkich przypadków biegunki, często krwistej, oraz bólu brzucha i gorączki. Mechanizm jej działania opiera się na produkcji toksyn, które uszkadzają komórki jelitowe człowieka i zwierząt. To właśnie te toksyny odpowiadają za ostre objawy chorobowe i mogą prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych. Zakażenia tymi bakteriami mogą prowadzić do zespołu hemolityczno-mocznicowego – stanu zagrażającego życiu, który wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.
• ETEC – enterotoksyczne szczepy Escherichia coli (enterotoxicogenic Escherichia coli – ETEC). Są jedną z przyczyn biegunek podróżnych oraz biegunek dzieci do lat 3-ch w krajach rozwijających się. Chorobotwórczość związana jest z enterotoksynami. Objawami choroby są: wodnista biegunka, wymioty, nudności, skurcze brzucha, niewysoka gorączka. Choroba samoistnie ustępuje po 3-ch dniach.
• EPEC – enteropatogenne szczepy Escherichia coli (enteropathogenic Escherichia coli – EPEC). Wywołują zakażenie jelita cienkiego u małych dzieci, w tym u noworodków i niemowląt. Występuje wodnista biegunka i wymioty. W stolcu może pojawić się śluz, nie zawiera on jednak krwi. Przewlekła biegunka może spowodować odwodnienie dziecka i tym samym stanowić zagrożenie życia.
• EIEC – enteroinwazyjne szczepy Escherichia coli (enteroinvasive Escherichia coli – EIEC). Powodują zakażenie jelita grubego. W początkowej fazie choroby występuje gorączka, bolesne skurcze brzucha, wodnista biegunka. W późniejszym okresie stolce stają się skąpe, z domieszką śluzu, krwi i ropy.
• EAEC – enteroagregacyjne szczepy Escherichia coli (Enteroaggregative Escherichia coli – EAEC). Są przyczyną ostrej biegunki we wszystkich grupach wiekowych, należą do drobnoustrojów odpowiedzialnych za biegunki podróżnych. Wodnista biegunka może trwać wiele dni lub nawet tygodni i prowadzić do odwodnienia.

Mechanizmy działania tych patogennych bakterii różnią się między sobą, ale wszystkie mają jeden cel: kolonizację jelita gospodarza oraz wydzielanie toksyn lub innych substancji szkodliwych dla układu pokarmowego człowieka i zwierząt.

Rozpoznawanie objawów zakażenia

Rozpoznanie zakażenia bakteriami Escherichia coli może być wyzwaniem, ponieważ objawy często przypominają inne dolegliwości żołądkowo-jelitowe. Kluczowym wskaźnikiem problemu jest nagła i intensywna biegunka, która w niektórych przypadkach może zawierać krew. Towarzyszący temu ból brzucha bywa ostry i skurczowy, co dodatkowo nasila dyskomfort chorego.

Częstość występowania tych objawów u dzieci jest szczególnie niepokojąca, gdyż ich organizm szybciej traci płyny. Odwodnienie stanowi realne zagrożenie dla zdrowia najmłodszych pacjentów. Bakterie E. coli, zwłaszcza patogenne szczepy takie jak O157:H7, mogą prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych, jeśli nie zostaną szybko zdiagnozowane i leczone.

Innym objawem są nudności oraz wymioty, które mogą pojawić się wraz z innymi oznakami infekcji. Utrata apetytu również wskazuje na możliwe problemy ze strony układu pokarmowego spowodowane obecnością szkodliwych drobnoustrojów.

Nie można zapomnieć o możliwości zakażeń dróg moczowych przez pałeczkę okrężnicy. Mogą one przebiegać pod postacią:

• Zapalenia pęcherza moczowego – towarzyszy temu pieczeniem podczas oddawania moczu, częste oddawanie moczu, uczucie parcia na mocz oraz ból nad spojeniem łonowym po oddaniu moczu.
• Ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek – występuje silny ból w okolicy lędźwiowej, gorączka z dreszczami, ból brzucha, nudności i wymioty.
• Bezobjawowa bakteriuria – obecność bakterii E.coli w moczu nie musi świadczyć o chorobie. Jeśli nieprawidłowym wynikom badania moczu nie towarzyszą żadne niepokojące objawy, w większości przypadków leczenie nie jest konieczne. Wyjątkiem są kobiety w ciąży oraz osoby przed zabiegami urologicznymi.

Szczególnie niebezpieczna ze względu na wysoką śmiertelność jest ostra i gwałtowna reakcja uogólniona organizmu na zakażenie Escherichia coli , czyli sepsa. Najczęściej spowodowana jest zakażeniem układu moczowego (urosepsa) lub przewodu pokarmowego (np. na skutek perforacji jelit).

Zapobieganie zakażeniom Escherichia coli

Przestrzeganie podstawowych zasad higieny w wielu przypadkach zapobiegnie infekcji E. coli. Należy pamiętać o:

• Umyciu rąk przed przygotowywaniem posiłków i jedzeniem.
• Unikanie kąpieli w zanieczyszczonych zbiornikach wodnych podczas podróży, szczególnie do krajów rozwijających się. Picie wyłącznie napojów butelkowanych oraz unikanie spożywania nieprzetworzonej żywności kupionej od ulicznych sprzedawców.
• Dokładnym umyciu warzyw i owoców przed spożyciem.
• Niejedzeniu surowego lub niedogotowanego mięsa i owoców morza.

Diagnostyka laboratoryjna Escherichia coli

Skuteczne rozpoznanie zakażeń spowodowanych przez bakterie Escherichia coli wymaga określonego postępowania klinicznego i diagnostycznego. Procedury stosowane w laboratorium medycznym pozwalają na wykrycie obecności patogennych szczepów i ustalenie odpowiedniego leczenia.

Pierwszym krokiem jest analiza objawów klinicznych pacjenta. W przypadku podejrzenia zakażenia pałeczką okrężnicy układu pokarmowego wykonuje się badanie mikrobiologiczne polegające na posiewie kału i wykonaniu odpowiednich testów pozwalających na identyfikację poszczególnych szczepów chorobotwórczych. Badanie potwierdza lub wyklucza obecności bakterii. Przy dodatnim wyniku posiewu wykonuje się antybiogram, na podstawie którego lekarz dobiera właściwe leczenie. W przypadku dolegliwości ze strony układu moczowego materiałem do badania jest mocz.

W niektórych przypadkach konieczne może być zastosowanie testów serologicznych lub molekularnych, aby dokładniej zidentyfikować szczepy bakterii oraz określić ich właściwości patogenne. Takie badania dają możliwość precyzyjnego ustalenia źródła problemu oraz dostosowania terapii do indywidualnych potrzeb chorego.

Leczenie infekcji Escherichia coli

Leczenie zakażeń wywołanych przez bakterie Escherichia coli jest złożonym procesem, który zależy od rodzaju i ciężkości choroby. Różnorodność szczepów pałeczki okrężnicy sprawia, że podejście terapeutyczne musi być dostosowane do specyficznych objawów oraz stanu zdrowia pacjenta.

W przypadku łagodnych infekcji jelitowych często wystarczające jest zachowanie odpowiedniego nawodnienia organizmu. Biegunka spowodowana przez niegroźne szczepy E. coli może prowadzić do odwodnienia, dlatego konieczne jest regularne picie płynów bogatych w elektrolity. Taki sposób postępowania pomaga przywrócić równowagę wodno-elektrolitową i złagodzić objawy.

Ostre przypadki wymagają interwencji medycznej. Antybiotyki są stosowane głównie wtedy, gdy dochodzi do zakażeń układu moczowego lub innych powikłań pozajelitowych. Wybór antybiotyku opiera się na wynikach posiewów mikrobiologicznych oraz ocenie wrażliwości danego szczepu bakterii E. coli na różne leki. Ważne jest, aby unikać ich nadmiernego stosowania ze względu na ryzyko rozwoju oporności bakteryjnej.

Objawy takie jak pieczenie podczas mikcji czy częste oddawanie moczu mogą ustąpić po kilku dniach prawidłowo dobranej terapii farmakologicznej.

U dzieci szczególnie istotne jest, żeby szybko zareagować na rozwijające się objawy infekcji ze względu na duże ryzyko odwodnienia i związane z tym bezpośrednie zagrożenie życia.

Podsumowanie

Bakteria Escherichia coli w warunkach fizjologicznych jest twoim sprzymierzeńcem w prawidłowym funkcjonowaniu przewodu pokarmowego. Jednak niektóre jej szczepy mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia. W przypadku wystąpienia ostrej biegunki, bólów brzucha lub dolegliwości ze strony układu moczowego należy pilnie zgłosić się do lekarza. Szybkie działanie w przypadku podejrzenia infekcji E. coli jest kluczowe dla uniknięcia powikłaniom. Dzięki odpowiednim badaniom laboratoryjnym można precyzyjnie zdiagnozować problem i wdrożyć skuteczne leczenie. Pamiętaj o znaczeniu higieny osobistej i regularnych kontrolach zdrowotnych – one pomagają unikać potencjalnie groźnych zakażeń.

Bibliografia:

1. 1. Łopaciuk U.: Escherichia coli. Medycyna po Dyplomie 2015, 5
   2. Kuchar E.: Biegunki wywołane przez patogenne szczepy Escherichia coli
   3. Rekomendacje diagnostyki, terapii i profilaktyki zakażeń układu moczowego u dorosłych pod redakcją: prof. dr hab. med. Walerii Hryniewicz, dr hab. med. Michała Holeckiego; Wydawnictwo sfinansowane ze środków będących w dyspozycji Ministra Zdrowia w ramach programu zdrowotnego pn.: „Narodowy Program Ochrony Antybiotyków na lata 2011-2015”
   4. Przondo-Mordarska A.: Procedury diagnostyki mikrobiologicznej w wybranych zakażeniach układowych, Wrocław Continuo 2004, 7-29.
   5. Puzanowska B., Prokopowicz D.: Zakażenia Escherichia coli w praktyce lekarskiej, Lekarz, 2005, 7-8, 45-50