Nowotwory są drugą (zaraz po chorobach sercowo-naczyniowych) przyczyną zgonów w Polsce.
Zachorowania na nowotwory złośliwe znacząco wrastają z roku na rok. Nie jest tajemnicą, że im wcześniej wykryta zostaje choroba, tym lepsze rokowania. Markery nowotworowe to ważne badania. Dowiedz się, jakie badania wykonać, aby sprawdzić czy jesteś w grupie ryzyka.
Spis treści
Markery nowotworowe – ważne badania
Markery nowotworowe to związki białkowe, których stężenie podwyższa się w miarę wzrostu nowotworów. Są wytwarzane przez samą tkankę nowotworową bądź przez zdrowe komórki w odpowiedzi na wzrost nowotworu. Niestety brak jest markerów nowotworowych idealnych, które wykazywałyby wysoką czułość i swoistość narządową i nowotworową. Główną rolą markerów nowotworowych jest kontrola leczenia i przebiegu choroby, określenie prognozy przebiegu choroby, diagnostyka różnicowania nowotworów. Są to badania uzupełniające diagnostykę w kierunku nowotworowym.
Rodzaje markerów nowotworowych
CEA (antygen karcynoembrionalny) – marker ten wytwarzany jest głównie w jelitach, wątrobie i trzustce. W przypadku nowotworów m.in. raka żołądka, trzustki, jajnika, sutka, płuc obserwuje się podwyższone stężenie CEA. Ważnym zastosowaniem jest prognozowanie u pacjentów z rakiem jelita grubego i odbytnicy. Marker ten może służyć ocenie wielkości guza oraz istnieniu ewentualnych przerzutów.
PSA (swoisty antygen sterczowy) – oznaczenie PSA wykorzystywane jest jako badanie przesiewowe w kierunku raka prostaty u mężczyzn powyżej 50 roku życia. Zlecane jest, aby ocenić celowość wykonania inwazyjnego badania (biopsji gruczołu krokowego) oraz monitorowaniu leczenia u chorych na raka stercza. Marker ten jest również oznaczany w celu wczesnego wykrycia ewentualnego nawrotu choroby.
AFP (α –feto proteina) – wskazaniami do oznaczenia AFP jest pierwotny nowotwór wątroby, przewlekłe zapalenie wątroby i marskość wątroby w celu kontroli terapii. Marker łącznie z oznaczeniem HCG stosowany jest w diagnostyce nowotworów zarodkowych jądra i jajników. Podwyższone stężenie AFP obserwuje się również w nowotworach przewodu pokarmowego, które mają przerzuty do wątroby.
HCG (ludzka gonadotropina kosmówkowa) – nowotwory, które wywodzą się z komórek rozrodczych i kobiet i mężczyzn (m.in. zaśniad groniasty i inwazyjny, rak kosmówki, nowotwory germinalne jądra) mogą być rozpoznane dzięki oznaczeniu HCG. Ponieważ hormon ten fizjologicznie wytwarzany jest przez komórki łożyska, w diagnostyce nowotworów może mieć tylko zastosowanie po wykluczeniu ciąży.
Pozostałe markery nowotworowe
CA 19-9 – marker ten ma duże znaczenie w monitorowaniu przebiegu i leczenia raka trzustki. Wykorzystywany jest także w diagnostyce nowotworu dróg żółciowych, wątroby i jelita grubego.
CA 125 – marker stosowany w rozpoznaniu raka jajnika (w tym obserwacji przebiegu choroby i efektów leczenia). Należy mieć na uwadze, że podwyższone stężenie CA 125 może wystąpić w czasie miesiączki i w I trymestrze ciąży.
CA 15-3 – zaleceniem do wykonania oznaczenia jest monitorowanie przebiegu oraz nawrotu raka sutka. Jednak badanie nie jest przydatne w jego rozpoznaniu.
CYFRA 21-1 (fragment cytokeratynowy 19) – marker wykorzystywany przede wszystkim do rozpoznania, oceny przebiegu i skuteczności leczenia niedrobnokomórkowego raka oskrzela.
SCC (antygen raka płaskonabłonkowego) – stężenie powyżej wartości referencyjnych pojawia się w raku szyjki macicy, głowy, szyi oraz oskrzeli.
Oznaczanie oraz monitorowanie zmiany stężeń markerów nowotworowych w diagnostyce laboratoryjnej stosowane jest, aby ocenić stopień zaawansowania nowotworu. Wykorzystywane jest również w diagnostyce oraz kontroli efektów leczenia. Dzięki temu możliwe jest wykrycie ewentualnego nawrotu choroby lub przerzutów nowotworów.
Gdzie wykonać badania markerów nowotworowych
Badania markerów nowotworowych dostępne są w e-sklepie. Warto skorzystać z pakietów badań: markery onkologiczne dla kobiet i markery onkologiczne dla mężczyzn. Pakiety te zawierają zestawy badań, które kompleksowo pozwolą na ocenę stanu zdrowia pod kątem występowania chorób nowotworowych. Badania wykonasz w każdym z punktów pobrań Laboratorium Medycznego badaj.to oraz w sieci Śląskie Laboratoria Analityczne. Sprawdź też możliwość poboru w domu.
