Odra, znana również jako morbillivirus, to poważna choroba zakaźna, która może prowadzić do licznych powikłań. W najgorszych przypadkach nawet do śmierci. Mimo wprowadzenia programów szczepień, odra nadal stanowi istotne zagrożenie zdrowotne na całym świecie. W tym artykule przybliżymy bliżej temat tej choroby.
Spis treści
Odra – czym jest ta choroba zakaźna?
Odra jest to wysoce zakaźna choroba wirusowa wywołana przez wirusa odry, należącego do rodziny paramyksowirusów. Jest jedną z najstarszych chorób zakaźnych znanych ludzkości, a jej opisy znajdują się już w starożytnych tekstach medycznych. Choroba ta rozprzestrzenia się głównie drogą kropelkową. Wirus przenosi się z człowieka na człowieka poprzez kaszel, kichanie oraz bezpośredni kontakt z zakażonymi wydzielinami (np. wydzieliną dróg oddechowych). Wirus odry infekuje układ oddechowy, a następnie rozprzestrzenia się na inne części ciała, wywołując poważne objawy kliniczne.
Objawy odry
Odra zaczyna się od 2 do 4 dniowego okresu, w którym występują niespecyficzne objawy zwiastujące chorobę (tzw. okres prodromalny) takie jak:
– uczucie złego samopoczucia,
– suchy kaszel,
– nasilony katar,
– zapalenie spojówek z łzawieniem,
– stopniowo narastająca gorączka, która może przekraczać 40°C.
Na tym etapie choroba jest często błędnie diagnozowana jako przeziębienie lub grypa.
Okres wylęgania wirusa, do czasu wystąpienia pierwszych objawów wynosi około 10 dni. 2-3 dni przed wystąpieniem wysypki, na zaczerwienionej błonie śluzowej policzków pojawiają się białe plamki Koplika (szarobiałe grudki). Zazwyczaj w 14 dniu od zakażenia (3-4 dzień choroby) obserwuje się rumieniową, nieswędzącą wysypkę plamisto-grudkową (niepęcherzykową). Wysypka odrowa początkowo pojawia się na skórze głowy wzdłuż linii włosów oraz za uszami, po czym rozprzestrzenia się na tułów i kończyny, obejmując także dłonie i stopy. Zmiany skórne często zlewają się ze sobą.
Gorączka zazwyczaj ustępuje w ciągu 4-5 dni od momentu pojawienia się wysypki. Natomiast wysypka stopniowo zanika w tej samej kolejności, w jakiej się ukazała na ciele pacjenta.
Leczenie odry
Leczenie tej choroby ma na celu głównie łagodzenie objawów. W ostateczności, w bardzo ciężkim przebiegu, stosuje się leczenie rybawiryną. Podstawowe elementy leczenia obejmują:
– leki przeciwgorączkowe: Paracetamol lub ibuprofen mogą być stosowane w celu obniżenia gorączki i złagodzenia bólu,
– odpoczynek: Chory powinien dużo wypoczywać, aby dać organizmowi czas na zwalczenie wirusa,
– zaciemnienie pokoju: Światłowstręt jest częstym objawem odry, więc zaleca się przebywanie w zaciemnionych pomieszczeniach,
– nawodnienie i odżywianie: Ważne jest, aby chory pił dużo płynów i stosował odpowiednio zbilansowaną dietę,
– suplementacja witaminy A: U dzieci niedożywionych lekarze mogą zalecić suplementację witaminy A.
W przypadku rozwinięcia się powikłań bakteryjnych, takich jak zapalenie płuc, zapalenie ucha środkowego czy inne zakażenia bakteryjne, stosuje się antybiotykoterapię. Pacjent, który przebył odrę, zyskuje na ogół trwałą odporność na tę chorobę.
Zapobieganie odrze odbywa się poprzez szczepienia. Szczepionka MMR (przeciw odrze, śwince i różyczce) jest skutecznym sposobem ochrony przed tą chorobą i należą do szczepień obowiązkowych. Szczepienia są kluczowe nie tylko dla ochrony jednostki, ale także dla zapewnienia odporności populacyjnej, ograniczającej rozprzestrzenianie się wirusa.
Powikłania po odrze
Komplikacje związane z przebiegiem odry dotyczą układu oddechowego, centralnego układu nerwowego oraz układu pokarmowego. Najpowszechniejszym powikłaniem u małych dzieci jest zapalenie ucha środkowego. Często występuje również zapalenie płuc wymagające hospitalizacji, szczególnie u dorosłych. Powikłania ze strony układu pokarmowego obejmują: biegunki, zapalenie wątroby, zapalenie wyrostka robaczkowego, zapalenie jelita krętego i okrężnicy oraz zapalenie węzłów chłonnych krezki. Nawrót lub przedłużająca się gorączka stanowią podejrzenie rozwoju powikłań odry.
Niezwykle niebezpieczne są powikłania neurologiczne, takie jak zapalenie mózgu i/lub zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Ryzyko powikłań neurologicznych wzrasta z wiekiem, po 10 roku życia jest 2-3 razy większe. Odległym powikłaniem odry jest podostre stwardniające zapalenie mózgu (SSPE), którego symptomy pojawiają się po kilku – kilkunastu latach od zakażenia.
Odra u dzieci
Odra jest zakaźną chorobą wirusową, która może dotknąć zarówno dzieci, jak i dorosłych, ale przebieg choroby i jej konsekwencje mogą różnić się między tymi grupami wiekowymi. W większości przypadków dzieci chorują na odrę łagodniej niż dorośli, a ich organizmy lepiej radzą sobie z wirusem, zwłaszcza jeśli są ogólnie zdrowe i dobrze odżywione. Jednak dzieci, które są niedożywione lub mają osłabiony układ odpornościowy, mogą doświadczać poważniejszych komplikacji
Odra u dorosłych
Dorośli, którzy nie byli szczepieni przeciwko odrze lub nie chorowali na nią w dzieciństwie, są narażeni na cięższy przebieg choroby. Objawy odry u dorosłych są podobne do tych występujących u dzieci, ale mogą być bardziej nasilone. Dorośli są także bardziej podatni na rozwijanie poważnych powikłań, takich jak zapalenie płuc, zapalenie mózgu, a także zapalenie ucha środkowego. Ryzyko hospitalizacji i śmierci z powodu odry jest wyższe wśród dorosłych niż wśród dzieci.
Podsumowanie
Wirusa odry nie wolno lekceważyć. Pomimo istnienia skutecznych szczepionek, odra wciąż pozostaje znaczącym problemem zdrowotnym w wielu regionach świata. Czynniki takie jak ubóstwo, ograniczony dostęp do opieki zdrowotnej, konflikty zbrojne oraz dezinformacja na temat szczepień utrudniają eliminację tej choroby. W ostatnich latach również w krajach rozwiniętych zaobserwowano wzrost liczby zachorowań na odrę.
Bibliografia:
- Odra choroba wysoce zakaźna, www.gov.pl
