Nerki są jednym z ważniejszych organów w ciele człowieka. Filtrując krew oczyszczają ją z toksyn, regulują gospodarkę wodno-elektrolitową i równowagę kwasowo-zasadową. Choroby nerek mogą rozwijać się przez kilka lat nie dając zauważalnych objawów, co może prowadzić do ich nieodwracalnego uszkodzenia.
Spis treści
Badanie ogólne moczu
Najlepszy materiał do badania stanowi mocz ze środkowego strumienia z porannej mikcji.
Ogólna analiza moczu to jedno z podstawowych, przesiewowych badań laboratoryjnych w kierunku chorób nerek i układu moczowego oraz nieprawidłowości w ich funkcjonowaniu. Pozwala m.in. ocenić czy pacjent ma predyspozycje do tworzenia się kamieni. W zakres badania wchodzi
- ocena fizykochemiczna moczu – określenie barwy, przejrzystości, ciężaru właściwego, pH
- ocena biochemiczna składu moczu pod kątem obecności: bilirubiny, urobilinogenu, glukozy, ketonów, białek i azotynów
- mikroskopowe badanie próbki uzyskanej przez wirowanie – leukocytów, erytrocytów (osad moczu)
Albumina w moczu
Albuminy to białka, które możemy oznaczyć w próbce moczu zdrowej osoby. Jednak gdy jest ich zbyt dużo (powyżej 150 mg lub powyżej 20 mg na gram kreatyniny), może to świadczyć o pogorszeniu funkcji układu moczowego. Prawidłową ilość albuminy w moczu (normoalbuminuria), określamy na podstawie stosunku albuminy do kreatyniny.
Mocznik
Badanie mocznika we krwi pozwala ocenić czynność nerek-niezależnie od tego, czy pacjent ma już zdiagnozowaną chorobę nerek czy dopiero jest w tracie diagnostyki. Badanie mocznika jest zwykle robione razem z oznaczeniem kreatyniny. Jednocześnie podwyższone stężenie mocznika i kreatyniny wskazuje na uszkodzenie nerek. Badanie nie wymaga specjalnego przygotowania. Zaleca się wykonanie badania rano na czczo.
Zakresy referencyjne zależą od wieku, dlatego są różne dla dzieci i dorosłych.
| wiek | zakres w mmol/l | zakres w mg/dl |
| 0-14 dni | 1,08-7,86 mmol/l | 6,5-47,2 mg/dl |
| 15 dni- 1 rok | 1,27-5,79 mmol/l | 7,6-34,8 mg/dl |
| 1 rok-10 lat | 3,15-7,58 mmol/l | 18,9-45,5 mg/dl |
| 10 lat-<19 lat dziewczęta/kobiety | 2,59-6,54 mmol/l | 15,5- 39,3 mg/dl |
| 10 lat-<19 lat chłopcy/mężczyźni | 2,59-7,20 mmol/l | 15,5- 43,2 mg/d |
| wszyscy >19 lat | 2,76- 8,07 mmol/l | 16,6-48,5 mg/dl |
Kreatynina
W celu oceny pracy nerek zwykle wykonuje się oznaczenie poziomu kreatyniny w surowicy krwi.
Kreatynina jest substancją organiczną, która powstaje w organizmie człowieka w wyniku przemiany kreatyny w mięśniach. Stężenie kreatyniny we krwi danej osoby jest stałe, ale niewielkie wahania są dopuszczalne. Stężenie kreatyniny zależy m.in. od masy ciała danej osoby. W przypadku mężczyzn stężenie kreatyniny jest zazwyczaj wyższe niż u kobiet.
Badanie wykonuje się również przed niektórymi badaniami obrazowymi wymagającymi podania kontrastu obciążającego nerki.
Normy dla dorosłych 53–115 μmol/l (0,6–1,3 mg/dl)
Podwyższone stężenie kreatyniny może sugerować problem z nerkami, o charakterze ostrym (ostra niewydolność nerek) lub przewlekłym (jeśli podwyższona kreatynina utrzymuje się przez okres minimum 3 miesięcy).
Poziom kreatyniny można oznaczyć również w moczu, którego jest prawidłowym składnikiem.
eGFR
Współczynnik filtracji kłębuszkowej eGFR pozwala ocenić wielkość przesączania kłębuszkowego w nerkach. eGFR jest wyliczany w laboratorium na podstawie wyniku stężenia kreatyniny w surowicy krwi. Zakres referencyjny eGFR jest zależny od wieku, masy ciała, płci i rasy pacjenta.
Kwas moczowy w surowicy krwi
Kwas moczowy powstaje podczas metabolizmu puryn i w 75-80% jest wydalany przez nerki. Kwas moczowy jest oznaczany we krwi i moczu zdrowych osób, natomiast jego wysokie stężenie może być powodem dny moczanowej lub kamicy nerkowej. To dlatego, że gdy stężenie kwasu moczowego jest wysokie jego kryształki mogą odkładać się w stawach (dna moczanowa) lub w nerkach w postaci kamieni.
Zakres referencyjny 180–420 μmol/l (3–7 mg/dl)
