Z danych WHO wynika, że na anemię choruje 1,6 mln ludzi na świecie. Z anemią, inaczej niedokrwistością, mamy do czynienia, gdy w morfologii krwi obserwujemy niski poziom zdrowych czerwonych krwinek lub niedobór hemoglobiny (Hb) – białka odpowiedzialnego za transport tlenu. Ze względu na przyczynę możemy wyróżnić 6 najczęściej spotykanych rodzajów niedokrwistości.
Spis treści
Objawy anemii
Objawy, które mogą świadczyć, że masz anemię to: bladość skóry lub/i śluzówek oraz spojówek, niskie ciśnienie krwi, osłabienie, duszności, bóle zamostkowe, podatność na infekcje, krwotoki, tachykardię, omdlenia, a także rozdrażnienie, przewlekłe bóle głowy, częste uczucie zimna oraz utrzymujące się uczucie zmęczenia. Mogą się również pojawić objawy związane z niedostateczną dystrybucją tlenu w narządach jak np. bóle zamostkowe, czyli objaw niedokrwienia mięśnia sercowego oraz gorsza tolerancja wszelkiego wysiłku, aż do senności włącznie.
Trzeba jednak pamiętać, że wolno rozwijająca się anemia może nie dać żadnych objawów!
Ze względu na nasilenie niedokrwistość może mieć postać:
- łagodną – stężenie hemoglobiny(Hb) w zakresie 10-12 g/dl u kobiet oraz 10-13,5 w przypadku mężczyzn,
- umiarkowaną – Hb w zakresie 8-9,9 g/dl,
- ciężką – Hb w zakresie 6,5-7,9 g/dl,
- zagrażającą życiu – Hb poniżej 6,5 g/dl.
Anemia z niedoboru żelaza
Jest to najczęstszy rodzaj anemii, której przyczyną jest niewystarczający poziom żelaza we krwi, co prowadzi do upośledzenia produkcji hemoglobiny. Ten rodzaj anemii może być spowodowany niedoborem żelaza w diecie, trudnościami w jego wchłanianiu, utratą krwi (np. z powodu krwawienia menstruacyjnego lub choroby) lub zwiększonym zapotrzebowaniem organizmu na żelazo (np. u kobiet w ciąży). Objawy anemii z niedoboru żelaza obejmują osłabienie, zmęczenie, bladość skóry, zawroty głowy oraz łamliwość paznokci.
Badania, które należy wykonać w przypadku podejrzenia anemii z niedoboru żelaza to:
- morfologia 25 parametrów
- oznaczenie poziomu żelaza
- oznaczenie poziomu ferrytyny
- oznaczenie poziomu transferryny
- wysycenie transferyny
Te badania znajdziesz w naszym pakiecie badań gospodarka żelazem
Anemia chorób przewlekłych
To niedokrwistość będąca wynikiem zmniejszenia produkcji erytrocytów na skutek pobudzenia odporności komórkowej oraz zwiększonej produkcji czynników zapalnych. Ten typ anemii jest drugi pod względem częstości występowania, po niedokrwistości z niedoboru żelaza.
Przyczyną mogą być różne choroby: zakażenia bakteryjne, wirusowe, pasożytnicze i grzybicze, nowotwory złośliwe, choroby autoimmunologiczne (najczęściej toczeń lub reumatoidalne zapalenie stawów) lub inne choroby przewlekłe (m.in. nieswoiste choroby zapalne jelit oraz przewlekła choroba nerek. Anemia ujawnia się zwykle po kilku miesiącach od wystąpienia choroby podstawowej i jej nasilenie rośnie wraz z jej ciężkością.
Badanie które należy wykonać to morfologia oraz parametry związane z chorobą wyjściową.
Anemia megaloblastyczna
Przyczyną anemii megaloblastycznej jest niedobór niezbędnych do prawidłowej produkcji czerwonych krwinek folianów – witaminy B12 i witaminy B9 szerzej znanej pod nazwą kwas foliowy. Niedobór folianów może być spowodowany nieprawidłowym wchłanianiem jednej lub obydwu witamin w jelitach lub ich niedoborem w diecie. Należy pamiętać, że kobiety ciężarne i karmiące piersią mają zwiększone zapotrzebowanie na kwas foliowy. Na niedobór witaminy B12 są szczególnie narażone osoby na diecie wegetariańskiej i wegańskiej oraz z nadużywające alkoholu.
Objawy anemii z niedoboru witaminy B12 lub kwasu foliowego obejmują zmęczenie, osłabienie, zawroty głowy, zaburzenia neurologiczne oraz owrzodzenia w jamie ustnej.
W badaniach analitycznych wyniki oznaczeń w morfologii krwi (szczególnie podwyższone MCV oraz obniżona hemoglobina) powinny być sygnałem do pogłębienia badań o oznaczenie w surowicy krwi poziomu witamin B9 i B12.
Badania, które należy wykonać w przypadku podejrzenia anemii z niedoboru folianów:
- morfologia 25 parametrów
- oznaczenie poziomu witaminy B12
- oznaczenie poziomu kwasu foliowego (witaminy B9)
Anemia hemolityczna
U osób z anemią hemolityczną czerwone krwinki są niszczone szybciej niż są produkowane – co prowadzi do spadku ich liczby we krwi. Czerwona krwinka – erytrocyt – żyje ok. 100-120 dni, a następnie ulega rozpadowi. U osób z anemią hemolityczną do rozpadu erytrocytów dochodzi w czasie krótszym nawet o połowę.
Może to być spowodowane różnymi czynnikami, takimi jak dziedziczne wady czerwonych krwinek, infekcje, choroby autoimmunologiczne, przetoczenia składników krwi lub po przeszczepie, narażenie na toksyny lub leki. Objawy anemii hemolitycznej mogą obejmować: bladość skóry, żółtaczkę, powiększenie śledziony, osłabienie, ból brzucha i zmiany w oddawaniu moczu.
Przełomy hemolityczne objawiają się bólem brzucha i/lub okolicy lędźwiowej, gorączką z dreszczami, ciemnym moczem, ewentualnie ostrym uszkodzeniem nerek (mocz może przybrać kolor brunatny).
Badania, które należy wykonać w przypadku podejrzenia anemii hemolitycznej to:
- morfologia 25 parametrów
- marker hemolizy-LDH(dehydrogenaza mleczanowa)
- bilirubina – której wartość wzrasta gdy rozpadają się erytrocyty i może powodować świąd i zażółcenie skóry
- badanie ogólne moczu
Anemia sierpowata
Jest to dziedziczna forma anemii hemolitycznej, w której czerwone krwinki mają nieprawidłowy kształt – zbliżony do kształtu sierpa. Ta deformacja utrudnia im przepływ przez naczynia krwionośne, co prowadzi do niedotlenienia komórek. Anemia sierpowata dotyka głównie osób ciemnoskórych – mieszkańców Afryki, i obu Ameryk Północnej i Południowej.
Objawy anemii sierpowatej obejmują powtarzające się napady bólu, osłabienie, bladość skóry, zwiększoną podatność na infekcje oraz powikłania takie jak udar mózgu czy uszkodzenie narządów.
W przypadku podejrzenia anemii sierpowatej, należy zrobić badania:
- morfologia 25 parametrów
- rozmaz krwi obwodowej metodą Schillinga(leukogram) i ocena krwinek czerwonych
Anemia aplastyczna
W przypadku tej rzadkiej formy anemii, inaczej zwanej aplazją szpiku, szpik kostny nie produkuje wystarczającej ilości komórek krwi, w tym czerwonych krwinek. Anemia aplastyczna może być spowodowana uszkodzeniem szpiku kostnego przez czynniki takie jak infekcje, leki, chemioterapia, promieniowanie lub choroby autoimmunologiczne. Może być również wrodzona. Objawy anemii aplastycznej obejmują osłabienie, łatwe siniaczenie, zwiększoną podatność na infekcje, krwawienia oraz objawy wynikające z niedoboru innych rodzajów komórek krwi, takich jak białe krwinki i płytki krwi. Ten rodzaj anemii jest niezwykle rzadki.
Pomocny w diagnostyce anemii aplastycznej jest rozmaz krwi oraz leukogram.
Leczenie anemii
Większość rodzajów anemii jest uleczalna. W zależności od rodzaju anemii i stopnia jej nasilenia leczenie może obejmować:
- zmianę diety i wprowadzenie do jadłospisu większej ilości produktów zawierających żelazo, kwas foliowy lub witaminę B12,
- przyjmowanie leków zawierających, w zależności od rodzaju anemii, żelazo, kwas foliowy lub witaminę B12,
- zastrzyki stymulujące produkcję czerwonych krwinek,
- w przypadkach zagrażających życiu transfuzję krwi.
By sprawdzić skuteczność leczenia anemii należy powtórzyć badania z krwi po ok. 3 miesiącach.
Nieleczona anemia prowadzi do osłabienia, omdleń a nawet do śmierci.
