Kiedy pytamy o choroby przenoszone przez kleszcze, pierwszą odpowiedzią, która przychodzi na myśl jest borelioza. Tak, borelioza też, ale musimy pamiętać, że ​​kleszcze są nosicielami wielu innych, groźnych chorób zakaźnych. Przeczytaj o najgroźniejszych chorobach odkleszczowych.

Kleszcze przenoszą m.in. wirusy, bakterie i pierwotniaki, które są przyczyną chorób zarówno u ludzi jak i u zwierząt gospodarskich i domowych. Kleszcze podczas ssania krwi, wydzielają ślinę, wraz z którą chorobotwórcze mikroorganizmy dostają się do krwioobiegu gospodarza. Może się zdarzyć, i zdarzało się, że w efekcie jednego wgryzienia się kleszcza, do krwi gospodarza wnikał więcej niż jeden rodzaj mikroorganizmu.

Borelioza i odkleszczowe zapalenie mózgu to najczęściej występujące choroby w Polsce spowodowane ukąszeniem kleszcza. Ale nie jedyne.

Inne choroby odkleszczowe, które mogą nam zagrażać to:

• anaplazmoza
• bartonelloza,
• babeszjoza,
• tularemia,
• erlichioza monocytarna.

Choć występują one znacznie rzadziej niż borelioza, to trzeba o nich pamiętać. Wiele z nich daje objawy grypopodobne, dlatego jeśli pacjent pamięta o ukąszeniu przez klesza, to powinien zawsze poinformować o tym fakcie lekarza.

Opis wybranych chorób odkleszczowych

Borelioza (choroba z Lyme)

Jej charakterystycznym objawem jest czerwony rumień okalający miejsce ukąszenia, który się powiększa tzw. rumień wędrujący, i z wyglądu przypomina tarczę do rzutków. Występuje ok. 1-3 tygodni od ukąszenia. Niestety u 20% zakażonych borelią rumień wędrujący nie występuje. Mogą występować również inne objawy: skórne, neurologiczne oraz ból stawów.

Skuteczność leczenia boreliozy zależy od jej wczesnego rozpoznania i podania odpowiednich antybiotyków.

Więcej o boreliozie przeczytacie tutaj

Kleszczowe zapalenie mózgu

Kleszczowe zapalenie mózgu to wirusowa choroba ośrodkowego układu nerwowego. Wirus TBEV przenoszą kleszcze z gatunku Ixodidae.

Okres inkubacji dla wirusa kleszczowego zapalenia mózgu (TBEV) to od 2 do28 dni. Jest to czas od wniknięcia patogenu do organizmu, aż do pierwszych objawów choroby. W pierwszej fazie choroby występują gorączka i bóle mięśni oraz głowy. Druga faza (neurologiczna) daje objawy w postaci bólu głowy, sztywności karku, zaburzeń równowagi i świadomości oraz objawy ogniskowe takie jak niedowłady, porażenia i drgawki. Występująca wtedy gorączka jest bardzo wysoka.

Badanie potwierdzające kleszczowe zapalenie mózgu na obecność przeciwciał w klasie IgM. Badanie to pozwala na potwierdzenie aktywnej fazy choroby. Ważne jest również badanie tempa i dynamiki wzrostu przeciwciał klasy IgG.

Więcej o badaniu Kleszczowe zapalenie mózgu p/c IgG

Takie badanie przeprowadza się również z próbki płynu mózgowo-rdzeniowego, szczególnie jeśli są wątpliwości co do aktywnego zakażenia.

Anaplazmoza

Anaplazmoza to ogólnoustrojowa choroba zakaźna przenoszona przez kleszcze. Nawet u 2/3 pacjentów zakażonych Anaplasma phagocytophilum zakażenie może przebiegać bezobjawowo.

U pozostałych występują: bóle głowy, gorączka, dreszcze i poty, ogólne osłabienie, bóle mięśni i stawów, suchy kaszel, zaburzenia żołądkowo-jelitowe oraz problemy wątrobowo-żółciowe (np. cholestaza) które mogą się utrzymywać od 3 do nawet 11 tygodni.

Zakażenie można potwierdzić badaniem swoistych przeciwciał w próbce krwi. Bardzo pomocne w diagnozie jest również wykonanie morfologii, gdzie występuje leukopenia (zmniejszona ilość krwinek białych) oraz małopłytkowość.

U chorych na Anaplazmozę najczęściej stosuje się leczenie doksycykliną.

Babeszjoza

Babeszjoza to choroba, którą wywołują pierwotniaki z rodzaju Babesia, przenoszone przez kleszcze.

Do objawów mogących świadczyć o zachorowaniu na babeszjozę zaliczamy bóle kostno-stawowe, bóle mięśni, gorączkę, dreszcze i nadmierną potliwość. Mogą również występować bóle głowy, kaszel, utrata apetytu, wymioty lub/i biegunka oraz wzmożona męczliwość i problemy z oddychaniem.

Typowa dla babeszjozy jest anemia hemolityczna – widoczny spadek liczby czerwonych krwinek (erytrocytów) w próbce krwi żylnej oraz wzrost bilirubiny. Pomocne w diagnozie niedokrwistości hemolitycznej jest wykonanie badania retikulocytów oraz stężenia haptoglobiny.

Leczenie babeszjozy u osób z normalną odpornością wymaga podania leków przeciwpasożytniczych i antybiotyków i trwa ok. 7-10 dni. U osób z obniżoną odpornością leczenie może trwać nawet 6 tygodni i może być konieczna hospitalizacja.

Bartonelloza

Bartonella to typ bakterii, przenoszonej przez owady i pajęczaki np. kleszcze. Człowiek, może się nią również zarazić poprzez kontakt z zakażonym zwierzęciem np. po podrapaniu przez kota – stąd potoczna nazwa „choroba kociego pazura”. Objawy bartonellozy to: gorączka i dreszcze, ból i zawroty głowy, zapalenie węzłów chłonnych, ból mięśni i stawów, zapalenie spojówek i rumieniowe zmiany na ciele. Aktywne zakażenie potwierdzi oznaczenie swoistych przeciwciał w próbce krwi.

U osób z prawidłowo działającym układem odpornościowym zakażenie może ustąpić samoistnie, jednakże zazwyczaj w leczeniu bartonellozy stosuje się antybiotykoterapię.

Erlichioza monocytarna

Erlichiozę u ludzi wywołują gram-ujemne bakterie Ehrlichia chaffeensis przenoszona przez kleszcze. Okres wylęgania erlichiozy waha się od 5 do 10 dni, zwykle tydzień. Objawy, które występują często to: gorączka, dreszcze, bóle głowy i mięśni oraz wysypka.; rzadziej występują nudności, bóle brzucha, wymioty, biegunka i kaszel. W Polsce, rocznie notuje się kilka potwierdzonych przypadków zachorowania na erlichiozę.

W diagnostyce erlichiozy często wykorzystuje się badanie morfologii krwi 25 par., to dlatego, że u chorych pojawia się odmłodzenie granulocytów krwi obwodowej (wzrost IG) i małopłytkowość. Ponadto wzrasta wartość ALT i AST czyli aminotransferaz.

Leczenie erlichiozy u ludzi polega na podaniu antybiotyków, objawy ustępują już w drugiej dobie leczenia.

Tularemia

Na tularemię chorują zwierzęta, od których mogą zarazić się ludzie – jest to tzw. zoonoza, dlatego możemy spotkać się z jej potoczną nazwą „gorączka zajęcza”, „dżuma gryzoni” albo „choroba kociego pazura”. Tularemię wywołują bakterie Francisella tularensis. Zakażenie następuje zwykle w wyniku kontaktu z zakażoną tkanką zwierzęcia (nawet w wyniku polizania przez zakażone zwierzę), po spożyciu zanieczyszczonej żywności lub wody, lub po ukąszeniami owadów i kleszczy. Okres inkubacji choroby to 3-5 dni. Następnie pojawiają się objawy choroby: wysoka gorączka, dreszcze, bóle głowy, mięśni, osłabienie, wymioty, powiększenie węzłów chłonnych, objawy zapalenia gardła lub/i zapalenia płuc.

Tularemia jest bardzo niebezpieczną chorobą. W jej wyniku której może dojść do zakażenia ogólnoustrojowego w wyniku pojawienia się toksyn bakteryjnych w krwiobiegu– SEPSY, a nawet do śmierci. Niezwykle ważne jest szybkie rozpoznanie i podanie antybiotyków.