Czy zastanawiałeś się kiedyś, co kryje się za nazwą “Hashimoto”? Może słyszałeś o tej chorobie od znajomych lub przeczytałeś coś na ten temat w internecie. Hashimoto, będące jednym z najczęściej spotykanych schorzeń tarczycy, to prawdziwy mistrz kamuflażu. Jego objawy mogą być subtelne i mylnie przypisywane innym dolegliwościom.
Spis treści
Co to jest Hashimoto?
Nazwa „choroba Hashimoto” pochodzi od nazwiska japońskiego chirurga dr Hakaru Hashimoto, który w 1912 roku opisał 4 przypadki tej choroby. Hashimoto, znane również jako przewlekłe limfocytowe zapalenie tarczycy lub przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, to choroba autoimmunologiczna. Układ odpornościowy produkuje przeciwciała skierowane przeciwko własnej tarczycy.
Tarczyca jest niewielkim narządem o kształcie przypominającym motyla zlokalizowanym w dole szyi, który wpływa na metabolizm ustroju poprzez produkcję hormonów, tyroksynę (T4), trijodotyroninę (T3) oraz kalcytoninę. Choroba Hashimoto jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy. Choroba ma charakter przewlekły. Rozwój choroby może być powolny, trwający wiele lat i początkowo niezauważalny. Na początku objawy mogą być subtelne lub nie występować wcale. Tkanka tarczycy może zwiększyć swoje rozmiary (formując tak zwane wole), przybiera twardą i gumowatą konsystencję, jednak zazwyczaj nie jest bolesna w dotyku.
Z czasem jednak dochodzi do uszkodzenia tkanki tarczycy przez limfocyty oraz przez jeden lub kilka rodzajów przeciwciał. Występujące zjawisko prowadzi do niedoczynność tarczycy. Niedobór hormonów produkowanych przez ten organ wpływa na funkcjonowanie całego organizmu.
Objawy Hashimoto
Osoby cierpiące na chorobę Hashimoto mogą doświadczać wielu różnorodnych objawów. Jednym z najczęściej obserwowanych symptomów jest zmęczenie, senność oraz zmniejszony poziom koncentracji. Pacjenci często czują się wyczerpani i brak im energii, nawet po długim odpoczynku. To uczucie może wpływać negatywnie na ich codzienne życie i wydajność w pracy czy szkole.
Kolejnym częstym objawem jest przyrost masy ciała. Mimo że pacjenci nie zmieniają swoich nawyków żywieniowych ani poziomu aktywności fizycznej, zaczynają zauważać, że przybierają na wadze. To frustrujące doświadczenie wynika z obniżonego tempa metabolizmu spowodowanego niedoczynnością tarczycy. Depresja i problemy emocjonalne to także symptomy związane z chorobą Hashimoto. Osoby dotknięte tą przypadłością mogą odczuwać smutek, lęk oraz drażliwość bez wyraźnego powodu. Te zmiany nastroju są trudne do zniesienia zarówno dla chorych, jak i ich bliskich.
Innym charakterystycznym objawem jest sucha skóra, która staje się szorstka i łuszcząca się oraz pociemnienie skóry w obrębie kolan i łokci (tzw. brudne łokcie i kolana). Może towarzyszyć jej również swędzenie oraz pękanie skóry, co zwiększa ryzyko infekcji bakteryjnych. Pacjenci z Hashimoto często zauważają też wypadanie włosów. Włosy stają się cienkie, kruche i wypadają w większej ilości niż zwykle. Ten problem może prowadzić do widocznego przerzedzenia owłosienia głowy lub nawet łysienia plackowatego.
Dodatkowo często występują objawy ze strony układu sercowo-naczyniowego jak bradykardia (spowolnienie tętna) i nadciśnienie tętnicze. Niektóre osoby mają również trudności z tolerancją zimna (nietolerancja zimna). Z powodu obniżonego poziomu hormonów tarczycy organizm ma trudności z utrzymaniem odpowiedniej temperatury ciała, co sprawia, że pacjenci łatwo marzną nawet w umiarkowanych warunkach pogodowych.
Diagnostyka Hashimoto
W przypadku wystąpienia objawów należy zgłosić się do lekarza rodzinnego, który zbierze wywiad i dokona badania palpacyjnego. W większości przypadków diagnostyka choroby Hashimoto opiera się głównie na badaniach krwi. Pomagają one ocenić funkcjonowanie tarczycy oraz obecność przeciwciał przeciwtarczycowych. Hashimoto to skomplikowana choroba autoimmunologiczna, dlatego ważne jest dokładne i systematyczne podejście do jej rozpoznawania.
Pierwszym krokiem w procesie diagnostycznym jest wykonanie podstawowego badania krwi w celu pomiaru poziomu hormonu tyreotropowego (TSH). Podwyższony poziom TSH może wskazywać na niedoczynność tarczycy, która często towarzyszy chorobie Hashimoto. Wartość ta jest kluczowym wskaźnikiem dla lekarzy, ponieważ pomaga zrozumieć stopień zaburzeń hormonalnych u pacjenta.
Kolejnym istotnym elementem są badania mierzące poziom wolnych hormonów tarczycowych: tyroksyny (FT4) i trijodotyroniny (FT3). Niski poziom tych hormonów potwierdza niedoczynność tarczycy, co często występuje przy chorobie Hashimoto. Te wyniki pozwalają lekarzowi lepiej określić stan zdrowia pacjenta i dostosować odpowiednie leczenie.
Ważną częścią diagnostyki są testy wykrywające obecność przeciwciał przeciwtarczycowych: anty-TPO (przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej) oraz anty-TG (przeciwciała przeciwko tyreoglobulinie). W chorobie Hashimoto anty-TPO wykrywa się u 95% pacjentów i są badaniem przesiewowym w tej chorobie, anty-TG występuje u 70-80% chorych. Przeciwciała przeciwko receptorowi TSH są rzadziej wykrywane. Obecność tych przeciwciał we krwi świadczy o autoimmunologicznym charakterze zapalenia tarczycy – typowym dla choroby Hashimoto. Dzięki tym testom można potwierdzić diagnozę.
Lekarze mogą również zalecić wykonanie ultrasonografii tarczycy. Badanie to pozwala ocenić strukturę gruczołu oraz wykryć ewentualne zmiany takie jak guzki czy powiększenie narządu. Ultrasonografia może być szczególnie pomocna w przypadku wątpliwości diagnostycznych lub gdy objawy kliniczne nie są jednoznaczne.
Osoby z ukrytą niedoczynnością tarczycy mogą nie dostrzec u siebie żadnych symptomów. W takich przypadkach diagnostyka różnicowa choroby jest możliwa przede wszystkim poprzez badania laboratoryjne. Choroba Hashimoto, podobnie jak wiele innych chorób autoimmunologicznych, może być uwarunkowana genetycznie. Jednym z dowodów na to jest zależność od płci i jej częstsze występowanie u kobiet (niemal 8-krotnie) niż u mężczyzn.
Leczenie Hashimoto
Podstawą leczenia hashimoto jest suplementacja hormonami tarczycowymi i zwykle jest prowadzone przez całe życie, zaczynając od rozpoznania. Najczęściej stosowanym lekiem jest syntetyczna tyroksyna (T4), która pomaga wyrównać poziom hormonów we krwi i przywrócić prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Syntetyczna tyroksyna to odpowiednik naturalnego hormonu produkowanego przez zdrową tarczycę.
Dawkowanie leku zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta i jest ustalane na podstawie wyników badań krwi, które mierzą poziom TSH oraz wolnych hormonów FT3 i FT4. Regularne kontrole są niezbędne, aby dostosować dawkę leku do zmieniających się potrzeb organizmu i uniknąć zarówno nadmiaru, jak i niedoboru hormonów.
Hashimoto a ciąża
Kobiety planujące ciążę lub będące już w ciąży muszą szczególnie dbać o utrzymanie prawidłowego poziomu hormonów tarczycowych. Niedoczynność tarczycy może wpływać negatywnie na rozwój płodu oraz przebieg ciąży.
U kobiet może wystąpić:
- skrócenie cyklu miesięcznego,
- intensywne krwawienia miesięczne,
- bezpłodność,
- trudności w utrzymaniu ciąży.
Ważne jest regularne monitorowanie stanu zdrowia przyszłych mam z chorobą Hashimoto oraz dostosowywanie dawki leków hormonalnych w porozumieniu z lekarzem endokrynologiem.
Znaczenie diety przy Hashimoto
Odpowiednia dieta może wspierać leczenie i łagodzić objawy choroby Hashimoto. Wybór właściwych produktów spożywczych jest kluczowy dla zdrowia tarczycy oraz ogólnego samopoczucia. Jednym z najważniejszych elementów diety przy tej chorobie są produkty bogate w selen, cynk oraz witaminy z grupy B.
Kolejnym aspektem diety przy Hashimoto zalecane jest unikanie glutenu oraz nadmiaru jodu. Choroba Hashimoto często współwystępuje z innymi chorobami autoimmunologicznymi, np. z celiaką. Gluten może wywoływać dodatkowe zaburzenia u tych chorych, dlatego warto rozważyć jego eliminację lub ograniczenie spożycia produktów zawierających pszenicę, jęczmień czy żyto.
Dieta powinna być również bogata w antyoksydanty: warzywa liściaste (szpinak), jagody (borówki) oraz orzechy włoskie. Dostarczają one cennych substancji chroniących komórki przed stresem oksydacyjnym wynikającym ze stanu zapalnego występującego przy Chorobie Hashimoto.
Styl życia z chorobą Hashimoto
Zmiana stylu życia może znacząco wpłynąć na przebieg choroby Hashimoto i ogólną kondycję tarczycy. Regularna aktywność fizyczna, redukcja stresu oraz zdrowe nawyki żywieniowe są kluczowe dla poprawy jakości życia osób zmagających się z tą autoimmunologiczną przypadłością.
Regularne ćwiczenia mają ogromne znaczenie dla osób cierpiących na niedoczynność tarczycy spowodowaną przez chorobę Hashimoto. Aktywność fizyczna pomaga w utrzymaniu prawidłowej masy ciała, co jest szczególnie ważne, gdyż jednym z objawów tej choroby jest przyrost wagi. Ćwiczenia wspomagają także metabolizm oraz poprawiają samopoczucie poprzez zwiększenie produkcji endorfin – hormonów szczęścia.
Redukcja stresu to kolejny istotny element w chorobie Hashimoto. Stres może nasilać objawy i prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia pacjentów. Warto więc zwrócić uwagę na techniki relaksacyjne takie jak medytacja, joga czy głębokie oddychanie. Te metody pomagają wyciszyć umysł i zmniejszyć napięcie nerwowe.
Zarówno osoby dorosłe jak i dzieci cierpiące na hashimoto powinny dbać o odpowiednią ilość snu każdej nocy. Sen wpływa korzystnie na regenerację organizmu oraz równowagę hormonalną, co jest niezwykle ważne przy zaburzeniach funkcjonowania tarczycy.
Ważnym aspektem stylu życia dla pacjentów z chorobami tarczycy jest unikanie substancji szkodliwych takich jak alkohol czy nikotyna. Używki te mogą negatywnie wpływać na układ odpornościowy oraz potęgować stan zapalny występujący przy przewlekłym zapaleniu tarczycy typu Hashimoto.
Podsumowanie
Hashimoto wymaga kompleksowego podejścia obejmującego diagnostykę laboratoryjną, leczenie farmakologiczne oraz wsparcie psychiczne. Dzięki temu możesz skutecznie dbać o swoje zdrowie i poprawić jakość życia mimo przewlekłej choroby. Pamiętaj także o roli diety w łagodzeniu objawów!
Bibliografia:
-
- “Choroba Hashimoto” www.labtestsonline.pl, 2019.10
- Miśkiewicz P., Bednarczuk T., Wiercińska M.: Choroba Hashimoto – co to, objawy, badania, leczenie. www.mp.pl, 2023.12
